نسخه ۲.۱
تعریف باز (Open Definition)، معنای «باز» را در ارتباط با دانش دقیق میکند و به ترویج منابع مشترک قدرتمندی کمک میکند که هر کسی در آن میتواند مشارکت کند و قابلیت همکاری به حداکثر برسد.
خلاصه: دانش زمانی باز است که هر کسی آزاد باشد به آن دسترسی داشته باشد، از آن استفاده کند، آن را تغییر دهد و به اشتراک بگذارد - حداکثر با الزاماتی که منشأ و بازبودن آن را حفظ کند.
این معنای اساسی با معنای «باز» در مورد نرمافزار، همانطور که در تعریف متنباز آمده، مطابقت دارد و مترادف با «آزاد» یا «لیبره» در تعریف نرمافزار آزاد و تعریف آثار فرهنگی آزاد است.
اصطلاح اثر برای اشاره به مورد یا قطعهای از دانش که منتقل میشود، به کار میرود.
اصطلاح مجوز به شرایط قانونی اشاره دارد که تحت آن، اثر ارائه میشود.
اصطلاح مالکیت عمومی به معنای عدم وجود حق نسخهبرداری (کپیرایت) و محدودیتهای مشابه است، چه به صورت پیشفرض و چه با صرف نظر کردن از تمام این شرایط.
کلمات کلیدی «باید»، «نباید»، «بهتر است» و «میتواند» در این سند باید مطابق با توضیحات RFC2119 تفسیر شوند.
یک اثر باز باید الزامات زیر را در توزیع خود برآورده کند:
اثر باید در مالکیت عمومی باشد یا تحت یک مجوز باز (همانطور که در بخش ۲ تعریف شده) ارائه شود. هرگونه شرایط اضافی همراه اثر (مانند شرایط استفاده یا حق انحصاری متعلق به صاحب مجوز) نباید با وضعیت مالکیت عمومی اثر یا شرایط مجوز در تناقض باشد.
اثر باید به صورت کامل و با هزینهای حداکثر معادل یکبار تکثیر معقول ارائه شود و باید از طریق اینترنت به صورت رایگان قابل دانلود باشد. هرگونه اطلاعات اضافی لازم برای انطباق با مجوز (مانند نام مشارکتکنندگان که برای رعایت الزامات ارجاع لازم است) نیز باید همراه اثر ارائه شود.
اثر باید در قالبی ارائه شود که به راحتی توسط کامپیوتر قابل پردازش باشد و عناصر منفرد آن به سادگی قابل دسترسی و تغییر باشند.
اثر باید در یک قالب باز ارائه شود. قالب باز، قالبی است که هیچگونه محدودیت پولی یا غیرپولی برای استفاده از آن اعمال نمیکند و میتواند به طور کامل با حداقل یک ابزار نرمافزاری آزاد/متنباز پردازش شود.
یک مجوز بهتر است با سایر مجوزهای باز سازگار باشد.
یک مجوز زمانی باز است که شرایط آن، الزامات زیر را برآورده کند:
مجوز باید به طور غیرقابل فسخ، موارد زیر را مجاز بداند (یا اجازه دهد):
مجوز باید استفاده آزاد از اثر تحت مجوز را مجاز بداند.
مجوز باید توزیع مجدد اثر تحت مجوز را، از جمله فروش، چه به تنهایی و چه به عنوان بخشی از مجموعهای ساختهشده از آثار با منابع مختلف، مجاز بداند.
مجوز باید ایجاد آثار مشتق شده از اثر تحت مجوز را مجاز بداند و اجازه دهد چنین آثار مشتق شده تحت همان شرایط اثر اصلی توزیع شوند.
مجوز باید اجازه دهد هر بخشی از اثر به طور آزادانه استفاده، توزیع یا تغییر داده شود، جدا از هر بخش دیگر اثر یا از هر مجموعهای از آثار که در ابتدا در آن توزیع شده بود. همه طرفهایی که هر توزیعی از هر بخشی از یک اثر را در چارچوب شرایط مجوز اصلی دریافت میکنند، بهتر است حقوقی مشابه با حقوقی که در ارتباط با اثر اصلی اعطا شده است، داشته باشند.
مجوز باید اجازه دهد اثر تحت مجوز همراه با سایر آثار متمایز توزیع شود، بدون اینکه محدودیتی بر این آثار دیگر اعمال کند.
مجوز نباید علیه هیچ شخص یا گروهی تبعیض قائل شود.
حقوق متصل به اثر باید برای همه کسانی که اثر برای آنها توزیع مجدد میشود اعمال شود بدون نیاز به موافقت با شرایط حقوقی اضافی.
مجوز باید استفاده، توزیع مجدد، تغییر و تألیف را برای هر هدفی مجاز بداند. مجوز نباید کسی را از استفاده از اثر در یک زمینه خاص فعالیت محدود کند.
مجوز نباید هیچگونه ترتیب هزینه، حق امتیاز یا سایر جبران خسارت یا پرداخت پولی را به عنوان بخشی از شرایط خود تحمیل کند.
مجوز نباید مجوزهای مورد نیاز در بخش ۲.۱ را محدود، نامشخص یا به هر نحو دیگری کاهش دهد مگر با شرایط مجاز زیر:
مجوز میتواند الزام کند که توزیعهای اثر شامل ارجاع به مشارکتکنندگان، صاحبان حقوق، حامیان مالی و پدیدآورندگان باشد، تا زمانی که چنین الزاماتی سنگین نباشد.
مجوز میتواند الزام کند که نسخههای تغییریافته یک اثر تحت مجوز، نام یا شماره نسخه متفاوتی از اثر اصلی داشته باشند یا به نحو دیگری تغییرات ایجاد شده را مشخص کنند.
مجوز میتواند الزام کند که توزیعهای اثر تحت همان مجوز یا یک مجوز مشابه باقی بمانند.
مجوز میتواند الزام به حفظ اعلانهای حق نسخهبرداری و شناسایی مجوز کند.
مجوز میتواند الزام کند که هر کسی که اثر را توزیع میکند، به دریافتکنندگان امکان دسترسی به قالب ترجیحی برای ایجاد تغییرات را بدهد.
مجوز میتواند الزام کند که توزیعهای اثر عاری از هرگونه اقدامات فنی باشند که اعمال حقوق مجاز را محدود کند.
مجوز میتواند از تغییردهندگان بخواهد که مجوزهای اضافی (به عنوان مثال، مجوزهای حق اختراع) را به عموم اعطا کنند، همانطور که برای اعمال حقوق مجاز توسط مجوز لازم است. مجوز همچنین میتواند مجوزها را مشروط به عدم تجاوز علیه دریافتکنندگان مجوز در رابطه با اعمال هر حق مجاز کند (باز هم، برای مثال، دعاوی حق اختراع).
تعریف باز در ابتدا از تعریف متنباز گرفته شده است که آن نیز به نوبه خود از رهنمودهای اصلی نرمافزار آزاد دبیان و قرارداد اجتماعی دبیان که بخشی از آن است، مشتق شده است. اینها توسط بروس پرنس و توسعهدهندگان دبیان ایجاد شدند. بروس بعداً از همان متن برای ایجاد تعریف متنباز استفاده کرد. این تعریف به طور قابل توجهی از آن اسناد مشتق شده و اصول اساسی آنها را حفظ میکند. ریچارد استالمن اولین کسی بود که آرمانهای آزادی نرمافزار را که ما ادامه میدهیم، ترویج داد.
ترجمه:
نسخه 2.1: علیرضا چمنزار از مجله تحلیلی دقیقه*